ناامنی در دو مقصد گردشگری ایران، تاریخچه تنش های قره باغ به روایت نشنال جئوگرافی - آسمان فارس

جهت دریافت خدمات طراحی خانه ویلایی مدرن با گروه ساختمانی آبان در ارتباط باشید. گروه آبان با سالهای تجربه طراحی معماری و ساخت و مشارکت در پروژه های ساختمانی ویلا و باغ کوچک و بزرگ بهترین انتخاب جهت مشاوره و اجرا میباشد.

سالانه گردشگران زیادی از آذربایجان به ایران سفر می کردند که عمده آن ها گردشگران سلامت و خرید بودند. از ارمنستان نیز گردشگرانی به ایران سفر می نمایند تا علاوه بر حضور در آیین های دینی خود در ایران و زیارت کلیساهای ثبت دنیای شده ایران ملاقاتی با اقوام خود در ایران داشته باشند. هرچند تعداد گردشگران ارمنی که سالانه به ایران سفر نموده اند قابل مقایسه با گردشگرانی که از آذربایجان به ایران سفر می نمایند نیست.

آذربایجان زمانی جزو خاک ایران بود و حالا مقصد گردشگران ایرانی زیادی است که تا پیش از شیوع کرونا ملاقات از شهرهای تاریخی آن کشور را در بسته های مسافرتی خریداری می کردند.

ارمنستان نیز در سال های اخیر تبدیل به مقصد گردشگران بسیاری از ایران شده است و حتی کتیبه های اورارتویی یافت شده در آن کشور وزارت میراث فرهنگی ایران را به پروژه های مشترک باستان شناسی با ارمنستان کشاند.

با این حال آغاز دوباره جنگ بر سر مالکیت قره باغ پس از چند دهه بار دیگر هر دو کشور را تبدیل به مقصد ناامن گردشگران ایرانی نموده است. مجله نشنال جئوگرافی در تازه ترین گزارش خود به قلم ارین بلیک مور نگاهی نموده است به تاریخ جنگ ارمنستان و آذربایجان بر سر مالکیت قره باغ و همچنین هشدارهایی که ایران به دو طرف درگیر درخصوص تعدی به مرزهای کشور داده است.

چگونه درگیری های قره باغ توسط امپراتوری های گذشته شکل گرفت؟

یک تصمیم سرنوشت ساز از سوی استالین و اختلافاتی که اتحاد جماهیر شوروی ایجاد کرد، هنوز در درگیری تاریخی که بار دیگر در جبهه های نبرد قفقاز آغاز شده است، بازتاب دارد.

هنگامی که آتش جنگ در اواخر ماه سپتامبر در منطقه قره باغ و مناطق کوهستانی اطراف آن در جنوب قفقاز آغاز شد، آتش قرن ها اختلاف را بار دیگر شعله ور کرد. این درگیری آخرین جنگ از سری نبردهای پر سروصدا بر سر مالکیت قره باغ است، نبردی که در دوران مدرن با ظهور و سقوط اتحاد جماهیر شوروی شکل گرفت.

مرزهای ناگورنو - قره باغ مدت ها است مورد اختلاف است. در جنوب کوه های قفقاز بین آسیا و اروپا منطقه ای مملو از اختلافات تاریخی قرار گرفته است. بسیاری این منطقه را با نام روسی به معنی کوهستان قره باغ می شناسند، اما ارامنه آنرا با نام آراچاره می شناسند. گفته می گردد این منطقه بخشی از جمهوری آذربایجان است. اما از سال 1988 با حمایت روسیه این منطقه توسط ارمنستان کنترل می گردد. ترکیه نیز در این مناقشه از آذربایجان حمایت می نماید.

قره باغ با 1700 مایل مربع بخشی از آذربایجان است و با نام روسی آن شناخته می گردد که به کوهستان قره باغ شهرت دارد. اما برای ارامنه و جمعیت ارمنی این منطقه، این منطقه به عنوان جمهوری قره باغ، یک منطقه خودمختار شناخته می گردد که از سال 1988 از جمهوری آذربایجان جدا شده است.

برای قرن ها، آذربایجانی های مسلمان و ارامنه مسیحی که هر دو این منطقه را خانه خود می دانند بر سر این که چه کسی باید این منطقه را کنترل کند درگیر هشتند. حکومت روسیه از سال 1823 آغاز شد و هنگامی که امپراتوری روسیه در سال 1918 منحل شد، تنش ها بین ارمنستان و آذربایجان تازه استقلال یافته دوباره حاکم شد. سه سال بعد، روسیه تحت کنترل کمونیست ها نظر خود را بر استقلال کشورهای منطقه قفقاز قرار داد و آغاز به ادغام آن ها در اتحادیه جمهوری های سوسیالیستی شوروی کرد.

در ابتدا تصمیم بر آن بود که قره باغ بخشی از جمهوری سوسیالیستی شوروی ارمنستان (S.SR) باشد. اگرچه مورخان درباره دلایل اختلاف نظر دارند، اما تصور می گردد که ادغام اولیه قره باغ در ارمنستان طرحی برای اطمینان از حمایت ارمنستان از حکومت شوروی بوده است. جوزف استالین، رهبر وقت شوروی اما این تصمیم را لغو کرد و در سال 1923 کوهستان قره باغ با وجود 94 درصد ساکنین ارمنی خود به یک منطقه اداری خودمختار در جمهوری آذربایجان تبدیل شد.

ارامنه شکایت داشتند که آذربایجان خودمختاری را محدود می نماید و ادعا می کردند آذربایجان علیه آن ها تبعیض قائل است، اتحاد جماهیر شوروی اما نسبت به ملی گرایی قومی ارامنه مدارا نکرد و اعتراضات مختلف علیه وضع موجود را نادیده گرفت.

با مکوششی شدن اتحاد جماهیر شوروی در اواخر دهه 1980، ارمنی های قومی قره باغ که مدت ها ناراضی بودند، درخواست کردند به بخشی از جمهوری ارمنستان پیوست شوند. آذربایجان در سال 1988 کوشش کرد تا جدایی طلبان را سرکوب کند و درگیری ها در منطقه شدت گرفت. در سال 1991 ، اما درگیری های منطقه ای در کوهستان قره باغ به یک جنگ کامل منجر شد.

در نتیجه، بیش از یک میلیون نفر پناهنده شدند و حدود 30 هزار نفر از جمله غیرنظامیان کشته شدند. در جنگ قره باغ هر دو طرف به پاکسازی قومی پرداختند. آذربایجانی ها در برابر ارمنی های قومی و نیروهای ارمنی علیه آذری های قومی. با وجود تلفات وحشیانه انسانی، مذاکرات بین طرفین بارها و بارها به شکست انجامید.

نگاه نشنال جئوگرافی به نقشه قره باغ: ناگورنو - قره باغ در دوره های مختلف مرزهای متفاوتی داشته است. زمانی یک استان خودمختار در جمهوری آذربایجان اما تحت حاکمیت اتحاد جماهیر شوروی بود. پس از انحلال اتحاد جماهیر شوروی، آذربایجان و ارمنستان برای کنترل قلمرویی که بیشتر ساکنان آن ارمنی هستند با یکدیگر جنگیدند. در این نقشه خط آتش بس در منطقه تحت کنترل ارامنه که با رنگ خاکستری نشان داده شده است، این منطقه را از دیگر مناطق آذربایجان جدا می نماید.

در سال 1994، ملت های تازه استقلال یافته ارمنستان و آذربایجان توافقنامه بیشکک را امضا کردند و آتش بس با خروج روسیه از کوهستان قره باغ در آذربایجان برقرار شد. اگرچه درگیری ها متوقف شد اما دو طرف نتوانستند در خصوص پیمان صلح به توافق برسند.

طی 25 سال گذشته، نیروهای ارمنستان و آذربایجان توسط خط ارتباطی مناقشه در پروتکل بیشکک جدا شدند و در طول سال ها به طور فزاینده این منطقه تبیل به منطقه ای نظامی - امنیتی شد و به عنوان یکی از سه مرز نظامی و امنیتی دنیا شناخته شد. با توجه به موقعیت نزدیک و ارتباط محدود بین نیروهای نظامی مستقر در این منطقه همیشه بیم آن می رفت که اقدام نظامی ناخواسته منجر به تشدید درگیری ها گردد.

این نگرانی به دلیل متحدان قدرتمند دو کشور متخاصم تشدید می شد. آذربایجان از سوی ترکیه، عضو ناتو پشتیبانی می گردد در حالی که روسیه از ارمنستان حمایت می نماید و این منطقه به یک منطقه احتمالی آتش گسترده تبدیل می گردد. در حالی که کوهستان قره باغ کوچک است، اما به دلیل مجاورت با خطوط لوله استراتژیک نفت و گاز و موقعیت آن در بین نیروهای قدرتمند منطقه ای روسیه و ترکیه و ایران مخاطرات ژئوپلیتیکی زیادی دارد.

ایران که با آذربایجان و ارمنستان همسایه است و با هر دو کشور ارتباط دارد نسبت از گلوله باران موشک و گلوله به داخل خاک خود ابراز نگرانی نموده و از اسقرار نیرو خود در نزدیکی مرز هشدار داده است.

اما آیا قره باغ می تواند از قرن ها درگیری عبور کند؟ زمان تعیین خواهد نمود. مذاکرات آتش بس نیز به سرعت شکسته شده اند و اکنون دنیا نگران جنگ گسترده نیابتی روسیه و ترکیه در این منطقه است. مردم ارمنستان و آذربایجان نیز همچنان به جنگ تاریخی با یکدیگر ادامه می دهند. جنگی که آنها را برای مدت طولانی درهم تنیده و درگیر نگاه داشته است.

قره باغ از نگاه جمهوری آذربایجان: آذربایجان ادعای حاکمیت کامل بر این منطقه دارد.آمریکا چگونه به قره باغ نگاه می نماید؟ ارمنی های بومی کنترل نماینده این منطقه، عنوان جمهوری مستقل قره باغ را اعلام نموده اند که غیرواقعی است و جمهوری خودخوانده در سطح بین المللی به رسمیت شناخته نشده است.منبع: صدای میراث