عملکرد مناطق آزاد تجاری در دوران تحریم و کرونا - آسمان فارس

به گزارش خبرگزاری خبرنگاران ، منطقه آزاد تجاری محدوده حراست شده بندری و غیربندری است که از شمول بعضی از مقررات جاری کشور متبوع خارج است. این مناطق با بهره ­گیری از مزایایی مانند معافیت های اقتصادیاتی، بخگرددگی سود و عوارض گمرکی، نبود تشریفات دست وپاگیر ارزی و اداری، تسریع در فرآیندهای صادرات و واردات با جذب سرمایه گذاری خارجی و انتقال فناوری به توسعه کشور یاری می نمایند. در سال های اخیر توجه ویژه ای به توسعه این مناطق داده شده است و در حال حاضر، هفت منطقه آزاد شامل کیش، قشم، چابهار، انزلی، ارس، افرایند و ماکو در ایران فعال است که بالغ بر صدها پروژه عمرانی به اشکال مختلف در آنها در حال اجرا است. اما تحریم ها و همه گیری کرونا چه تاثیراتی در اجرای پروژه های زیربنایی و عمرانی در مناطق آزاد ایران گذاشته است؟ و در سال گذشته برای کاهش اثر این تاثیرات، چه تدابیری اندیشیده شده است؟ برای پاسخ به این دو سوال با مصطفی خانزادی، معاون فنی و زیربنایی دبیرخانه شورایعالی مناطق آزاد تجاری ـ صنعتی و ویژه اقتصادی گفت وگو کردیم.

تحریم ها باعث توقف پروژه ها نشد

مصطفی خانزادی در گفت وگو با ایبِنا با بیان اینکه ما تحریم را نمی توانیم نادیده بگیریم، اظهار کرد: تحریم ها بسیار ظالمانه است و خدا را شکر که عامل اصلی آن خودش از صحنه خارج شد، با این حال، خصوصاً پروژه هایی که احتیاج به تجهیزات و یا تکنولوژی های خارجی داشتند، تحت تاثیر تحریم قرار گرفتند.

وی اضافه نمود: تاثیر تحریم به این گونه بود که حتی مبالغ تجهیزات مورد احتیاج پرداخت می شد ولی تحریم که رخ داد، شرکت طرف قرارداد می گفت که دیگر آنها را تحویل نمی دهند و در مواردی هم بود که می گفتند ما می توانیم به شما بدهیم و مسئله ای هم وجود ندارد، ولی برای انتقال پول دچار چالش می شدیم. شما ببینید در دوران ترامپ، ما برای انتقال پول دارو دچار مشکل شدیم، دیگر این تجهیزات جای خود دارد.

خانزادی یادآور شد: خواه ناخواه تحریم ها اثر خود را گذاشت اما نکته مهم آن این است که موقعی که کشوری مثل ایران تحریم می گردد اتکا به نفس نیروهای داخلی آن برای مقابله با این مسائل بسیار بیشتر می گردد.

معاون فنی و زیربنایی دبیرخانه شورایعالی مناطق آزاد ادامه داد: ما ایرانیان در زمان بحران معمولا کارهای فوق العاده ای را توانسته ایم انجام دهیم. حالا درست است که این تحریم تاثیرات منفی داشته است، ولی در پروژه های بسیار مهم با اتکا به نیروهای انسانی اتفاقات مهمی اتفاق افتاده و سعی شده به شکل دیگری، مسائل جبران شده و به فراوری داخل هم بیشتر توجه و بها داده گردد.

وی با اشاره به اینکه به طور کلی تحریم ها اثراتی داشته است اما باعث توقف پروژه های عمرانی مناطق آزاد و ویژه اقتصادی نشده است، اعلام نمود: باید بگویم ما هیچ پروژه عمرانی را نداریم که متوقف شده باشد اما دشواری های تحریم در فرایند تسریع پروژه ها تاثیر خود را گذاشته است.

وی تاثیر تحریم ها را روی قیمت تمام شده پروژه ها بالا دانست و گفت: چون زمانی قیمت دلار 3600 و 4200 تومان بود و یک باره به این قیمت ها جهش پیدا کرد، طبیعی است که وقتی قراردادی که با دلار 4200 تومانی منعقد شده و یک دفعه شرایط اینگونه می گردد، برای اینکه بخواهیم منابع را تامین کنیم با مسائل زیادی هم در بحث تامین پول و هم در بحث انتقال پول و نظایر آن روبرو می شویم. البته خوشبختانه با لطف خداوند و همت والای نیروهای متخصص داخلی و مدیران زحمت کش، منطقه ای نیست که پروژه ای به علت تحریم در آن متوقف شده باشد.

تاثیر کرونا بر مناطق آزاد و ویژه اقتصادی

معاون فنی و زیربنایی دبیرخانه شورایعالی مناطق آزاد در ادامه با بیان اینکه کرونا خاص کشور ما نیست و در تمام جهان کشورها را تعطیل نموده است، اظهار کرد: در مناطق آزاد تجاری هم کرونا تاثیر خود را گذاشته است اما آن نکته ای که درباره چه تحریم و چه کرونا وجود دارد، این است که ایران نسبت به کشورهای دیگر خیلی متفاوت است. چرا که در کشورهای دیگر سبک زندگی ماشینی است و چنین اتفاقاتی به آنان آسیب جدی وارد می نماید، اما ما چون تجربه جنگ و تحریم را داشته ایم، در روزهای سخت کرونا کوشش کردیم خودمان را تطبیق دهیم و در این زمینه به نوعی آب دیده شده ایم.

وی با ذکر مثالی اضافه نمود: برای مثال، در کیش در اوج کرونا پروژه های عمرانی را تعطیل نکردیم و با رعایت پروتکل های بهداشتی در عین عمل، این منطقه کمترین آسیب را در بخش پروژه ها در دوران کرونا داشت. چرا که همه نیروها از روابط و مقرراتی که مناطق آزاد تدوین کردند، تبعیت کردند و در حالی که بیشترین گردشگرها به این مناطق می فرایند اما اکنون هم ما کمترین درصد بیماری کرونا را در این مناطق داریم که ناشی از رعایت پروتکل های بهداشتی است.

سرمایه گذاری خارجی در مناطق آزاد تجاری؛ فرصت یا تهدید؟

خانزادی در ادامه گفت: ما در شرایطی که تحریم هستیم و شرایط اقتصادی پایدار نیست، نه در کشور و نه در مناطق آزاد نباید انتظار داشته باشیم مشارکت شرکت های بین المللی جدی باشد. با این حال، مناطق آزاد و مکان هایی مثل قشم، چابهار، ارس، ماکو و نظایر آن، به دلیل قابلیت های گردشگری و موقعیت جغرافیایی اهمیت فراوانی دارند و اگر تحریم و کرونا سد راه نباشند، ظرفیت و توجیه بالایی برای سرمایه گذاری های خارجی دارند.

وی اضافه نمود: در جایی مثل چابهار، بحث ترانزیت به کشورهای آسیای میانه مطرح است و این بندر، نزدیک ترین راستا به هند و چین است و محلی بسیار مهم و استراتژیک قلمداد می گردد. از این رو، همین الان هم شرکت های خارجی از کشورهایی مثل چین پروژه های صنعتی به ویژه در بخش پتروشیمی را شروع نموده اند.

این مسئول توضیح داد: با این حال، در حال حاضر، بخش قابل توجهی از ظرفیت های اقتصادی مناطق آزاد تجاری به دلیل شرایط تحریم و اقتصاد ناپایدار از دست رفته است و به نظر می رسد، ریسک سرمایه گذاری در این شرایط را بالا برده است اما ما امیدواریم با برطرف تحریم ها، این سرمایه گذاری به زودی زود دوباره از سر گرفته گردد.

اوراق صکوک راهکار مناطق آزاد برای تامین منابع بانکی

معاون فنی و زیربنایی دبیرخانه شورایعالی مناطق آزاد درباره منابع بانکی پروژه ها اظهار کرد: ما در پروژه هایی که درآمدشان خوب است، مسئله ای نداریم. اگرچه که من نظر شخصی خودم بر این است که حتی اگر منابعی داریم باید ترجیحاً از منابع غیر و سرمایه گذاری بیرونی استفاده کنیم، یعنی دیگران را در سرمایه گذاری مشارکت دهیم.

وی اضافه نمود: جهان در این بخش بسیار قوی حرکت نموده و پیروز هم بوده است و بهتر است که ما هم همین راستا را برویم.

خانزادی درباره نوع مشارکت در پروژه ها گفت: البته ما بر اساس حفظ منافع عمومی و مصالح کشور، تمرکزمان بر بومی سازی است اما مناطقی که به لحاظ اقتصادی دچار مشکل شده اند خوشبختانه با استفاده از روش های نوین تامین اقتصادی به صورت B.O.T که به منزله ساخت و بهره برداری و انتقال به دولت است، شروع به کار نموده اند و پروژه هایی هم که به صورت EPCF به صورت طراحی، مطالعه، ساخت و سرمایه گذاری هستند با مشارکت بخش خصوصی انجام می شوند.

وی درباره استفاده از منابع بانکی برای پروژه های عمرانی این مناطق هم توضیح داد: در مناطق آزاد کوشش شده است که کمتر از بانک ها به صورت فاینانس استقراض گردد، چون فاینانس هایی که بانک های داخلی در نظر می گیرند هم بهره هایشان بالا است و هم مدت زمان بازپرداخت کوتاهی دارند. اما از روش های خوب دیگری که از شورای عالی مجوز گرفته شده است، مثل استفاده از اوراق صکوک استفاده می کنیم که الان مناطق مجوزهای خود را در این زمینه دریافت نموده اند.

خانزادی یادآور شد: برای مثال، برای ساخت ترمینال منطقه آزاد کیش، 300 میلیارد تومان از اوراق صکوک استفاده نموده اند و سال جاری هم در نظر دارند که 700 میلیارد تومان از تسهیلات این چنینی استفاده نمایند. همچنین در برنامه ریزی بندر چابهار است که حدود 500 میلیارد تومان بتوانند از اوراق صکوک استفاده نمایند.

معاون فنی و زیربنایی دبیرخانه شورایعالی مناطق آزاد در خاتمه گفت: در کنار این روش ها، بعضی از پروژه های مشارکتی بانک ها هم وجود دارد که از این جهت هم در مقایسه با کشور و سرزمین اصلی به نظر می آید ما شرایط مناسبی در بخش سرمایه گذاری خصوصی و غیر در مناطق آزاد تجاری و ویژه اقتصادی داشته باشیم.

->