اثرات روانشناختی بلوغ زودرس و بلوغ دیررس پسران و دختران - آسمان فارس

مهمترین اتفاق دوران نوجوانی بلوغ جسمانی نوجوانان است. اما آثار و نشانه های بلوغ در نوجوانان به طور همزمان ظاهر نمی گردد. این اتفاق در بعضی زودتر و در بعضی دیرتر اتفاق می افتد. علائم جسمانی بلوغ و تفاوت آن در بین نوجوانان ممکن است در دیدی که نوجوان نسبت به خود پیدا می نماید و نگاهی که دیگران به او می نمایند تاثیر بگذارد و این می تواند در شکل گیری شخصیت و روابط اجتماعی در دوران نوجوانی و عظیمسالی داشته باشد. از این جهت به آنالیز روانشناختی بلوغ زودرس و بلوغ دیررس در پسران و دختران پرداختیم.

تاثیرات روانی بلوغ زودرس و بلوغ دیررس در پسران

به طور کلی تأثیرات روانی بلوغ دیررس و بلوغ زودرس در پسران بیشتر است تا در دخترها. عظیمسالان و سایر نوجوانان وقتی که با نوجوان 14 یا 15 ساله روبرو می شوند که به نظر 17 یا 18 ساله می رسد در ذهن خود هم او را 17 یا 18 ساله فرض می نمایند و از چنین پسری بیش از همسن او که جثه کوچکتری دارد انتظار دارند.

• از آنجا که پسر زودرس و دختر همسن او از لحاظ قد چندان فرقی ندارند (چون جهش نموی دختران زودتر است) این پسر می تواند با دختران همسن خود ارتباط داشته باشد، بی آنکه احساس عدم اعتماد به نفس کند.
• پسری که از لحاظ جسمانی پیشرفته تر است در بسیاری از فعالیت ها به خصوص ورزش توانایی بیشتری دارد.
• هرچند که پسری که در مقایسه با همسالانش زودتر بالغ می گردد ممکن است احساس متفاوتی در خصوص خود داشته باشد ولی این احساس با احساس ناامنی توأم نیست.
• او وقتی که می بیند از لحاظ جسمانی و جنسی توانایی هایی به دست آورده اطمینان می یابد که تغییرات او در جهت انتظارات و تایید جامعه است.
• ولی با پسران دیررس برخلاف پسران زودرس طوری رفتار می گردد که گویی بچه هستند چنین پسری به سختی می تواند در ورزش و سایر فعالیت ها بر دیگران رجحان یابد و در این فکر است که آیا هرگز به بلوغ جسمانی و جنسی خواهد رسید یا نه.

تفاوت های شخصیتی پسران با بلوغ زودرس و بلوغ دیررس

مطالعات نشان داده است که پسران دیررس در مقایسه با پسران زودرس:

• کمتر متعادل اند
• مضطرب و پرحرفند
• خجالتی تر و ساده اند و طبیعی رفتار نمی نمایند
• بی قرارترند
• تکانشی اند
• رفتاری تحکم نماینده دارند و توجه طلبند
• در میان همسالان خود محبوبیت کمتری دارند
• و تعداد کمی از آنان رهبر می باشند (البته همواره استثنائاتی نیز وجود دارد)

از طرف دیگر پسران زودرس:

• خوددارتر بوده
• اعتماد به نفس بیشتر و رفتار اجتماعی مناسب تری دارند.

تاثیر بلوغ زودرس و بلوغ دیررس پسران در شخصیت عظیمسالی

مطالعات نشان داده که تفاوت های بین پسران زودرس و دیررس تا دوران عظیمسالی ادامه می یابد. مردانی که بلوغ زودرس داشتند:

• بیشتر احساس مسئولیت می نمایند
• همکاری بیشتری دارند
• اجتماعی تر بودند و بیشتر به خود متکی می باشند
• سنتی تر، همرنگ جماعت، اخلاقی و کمتر شوخ طبع می باشند
• تمایل دارند در دیگران تأثیر مطلوبی بگذارند

از سوی دیگر پسران دیررس در عظیمسالی:

• کمتر بر خود مسلط اند
• کمتر احساس مسئولیت می نمایند
• تکانشی تر و پرسرعت ترمی باشند
• بینش بازتری داشته و خلاق تر می باشند.

نقش والدین در کاهش تاثیرات بلوغ دیررس یا زودرس پسران

• والدین و معلمان برای به حداقل رساندن تأثیرات بلوغ دیررس کارهای بسیاری می توانند انجام دهند آنان می توانند:
• آگاهانه بکوشند تا با پسر دیررس رفتاری مطابق با سنش داشته باشند.
• می توانند به او یاری نمایند تا تشخیص دهد که بلوغ کند او کاملاً طبیعی است و از لحاظ جسمانی و جنسی به همان اندازه همسالانش رشد طبیعی خواهد داشت.
• یاری نمایند تا بتواند در فعالیت هایی که جثه و توانایی او مانعی برایش ایجاد نمی نماید پیروز گردد. برای مثال وقتی که جثه کوچک پسری مانع از آن گردد که فوتبال بازی کند می توانند او را به ورزش های دیگری مثل ژیمناستیک یا شنا تشویق کرد.
• در عین حال والدین یا دیگران می توانند به پسر زودرس یادآوری کند که صرفا به خاطر ظاهر جسمانی خود انتظاراتی بیش از این از خود نداشته باشد. ضمناًً می توانند نوجوانان زودرس را تشویق نمایند که عجله ای برای وارد شدن به دنیای عظیمسالان نداشته باشند و بگذارند از لحاظ جسمانی و روانی آمادگی لازم را پیدا نمایند.

بلوغ زودرس و بلوغ دیررس در دختران

هرچند که بلوغ زودرس یا معمولی برای پسران امتیازی محسوب می گردد، ولی این تفاوت ها در میان دختران شدت کمتری دارد و متنوع تر است.

دختران زودرس:

• بین پسران زودرس و دختران زودرس تفاوت بارزی از لحاظ تصور خود آنان از بدنشان وجود دارد. پسر زودرس در جهت هنجارهای عظیمسالان رشد می نماید ولی این نکته در خصوص دختران زودرس صادق نیست. زیرا دختر زودرس عظیم تر و سنگین تر و چاق تر از همسالان کوچک خود است. از آنجا که در جامعه تاکید بسیاری بر بلند و باریک بودن می گردد طبق آن دختری که چاق باشد یا فکر کند که چاق است از ظاهر خود رضایت کمتری خواهد داشت. بنابراین دختران زودرس در مقایسه با دختران دیررس کمتر از بدن خود تصور ذهنی رضایت آمیزی دارند.
• خیلی زود تحت فشار آشفته می شوند، بی قرارترند، خلق و خوی متغیر دارند و مدام گله و شکایت می نمایند و ضمناًً کمتر بین همسالان همجنس خود محبوبیت دارند.
• معمولاً در مدرسه عملکرد ضعیفی دارند و در آزمون های پیشرفت نمرات کمتری می گیرند. در مدرسه مسائل رفتاری دارند و انتظارات تحصیلی آنان چندان بالا نیست. البته مستقل ترند و در میان همسالان جنس مخالف محبوبیت بیشتری دارند.

اما دختران دیررس:

• اجتماعی تر، پرجمعیت تر و فعال ترند و در میان همسالان خود محبوبیت بیشتری دارند و تصور بهتری از بدن خود دارند.
• از لحاظ تحصیلی شرایط بهتری دارند و در مدرسه مسائل رفتاری کمتر و انتظارات تحصیلی بالاتری دارند.

در اواخر دوران نوجوانی و عظیمسالی این تصویر کاملا تغییر می نماید. دختر زودرسی که دچار تنش بوده در اواخر دوران نوجوانی در مقایسه با دختر دیررس در میان همسالانش محبوبیت بیشتری پیدا می نماید. سازگاری بهتری نشان می دهد و از لحاظ شناختی، اجتماعی و عاطفی خود رهبرتر می گردد.

چرا بلوغ زودرس برای پسران مطلوب تر است تا برای دختران؟

1. اول اینکه نوجوان زودرس در میان همسالان خود در اقلیت است. البته وقتی که همه همسالان بالغ شدند دیگر چنین مسئله مطرح نیست.
2. دوم اینکه جامعه زودرس بودن بلوغ در پسران را راحت تر می پذیرد تا در دختران.
3. بلوغ زودرس در پسران به معنای بالا رفتن نیروی جسمانی و سرانجام رفتار جنسی فعالانه است.
4. در میان دختران زودرس بودن بلوغ به معنای عظیمتر بودن از سایر همسالان و بلندتر بودن از پسران هم سن و سال است.
5. دختر زودرس در معرض اشارات جنسی قرار می گیرد و پسر زودرس با چنین مسئله ای روبرو نیست.

نقش والدین و معلمان در کاهش تاثیرات بلوغ دیررس در دختران

والدین و سایرین نباید دختر زودرس را صرفا به دلیل بالغ شدن مستعد رابطه زناشویی بدانند. بهتر است او را تشویق نمایند که با دوستان همسال خود دوستی کند و اطمینان دهند که آنها هم به زودی هم قد و هیکل او می شوند. در عین حال والدین دختر دیررس می توانند به اطمینان دهند که به زودی از لحاظ جسمانی و جنسی به رشد لازم می رسد. اگر به چنین دختری یاری نمایند که بفهمد عجله در کار نیست و بلوغ تدریجی حتی و مفید هم هست زیرا دختر نوجوان می تواند به تکالیف دیگری که مربوط به رشد است بپرداز و نگرانی های بی فایده او رفع می گردد.

منبع: رشد و شخصیت کودک