اگر علی دایی در فرانسه به دنیا می آمد... - آسمان فارس

به گزارش خبرنگاران، روزنامه اعتماد نوشت: علی دایی بهتر از دشان است؛ قلعه نویی بهتر از مورینیو. اینها جملات مجید جلالی در آخرین مصاحبه اش است؛ حرفی که در ادامه با این شرح همراه می گردد که مورینیو و دشان و سایر مربیان بزرگ دنیا صرفا به خاطر این که در محیط دیگری بودند و رشد نموده اند، الان به اینجا رسیده اند. بگذریم که مورینیو و دشان جزو بهترین مربیان حال حاضر جهان هستند و اگر صرفا تاثیر محیط بر آنان بود، الان خیلی از مربیان دیگری که در آن محیط رشد یافته اند نیز باید بتوانند به افتخارات این مربیان دست پیدا نمایند که همه می دانیم چنین نیست. پس دشان و مورینیو که مورد آموزش های همگانی موجود در محیط فوتبال اروپا قرار گرفته اند، خودشان هم چیزی داشته اند که باعث متمایز شدن شان از دیگران گردیده است. همان چیزی که اسمش را می گذاریم استعداد، می گذاریم ذوق، می گذاریم هوش.

بحث در این باره ما را برمی گرداند به یک سوال بسیار قدیمی. برای موفقیت استعداد احتیاج است یا آموزش؟ کوشش تاثیرگذارتر است یا نبوغ؟ ژن خوب مهم است یا اقبال؟ عده زیادی از مروجین و مبلغین کتاب های موفقیت مثل آنتونی رابینز و برایان تریسی و سایرین می گویند هر مسیری که در آن انسان به کوشش گسترده دست بزند، می تواند به موفقیت برسد. این جور تفکرات که مبنایش تفکرات اومانیستی است، انسان را در جایگاهی قرار می دهد که می تواند بدون توجه به نوع، نژاد، جنس، محیط خانوادگی و چیزهایی از این دست راه رسیدن به آروزهایش را در پیش بگیرد. کارتون های چند ساله اخیر را نگاه کنید. پاندای کونگ فوکار. حیوانی که دورترین موجود ممکن به یک رزمی کار است، با یک عالمه شکم و دنبه. با بدنی گرد و حرکاتی کند. با هوش نه چندان سرشارش، با بابا سرآشپزی که او را به پختنش تشویق می نماید، با اطرافیانی که جدی اش نمی گیرند، می رود و می گردد جنگجوی اژدها. چطور؟ صرفا با خودباوری. صرفا با تاکید بر این جمله که تو می تونی! خواستن توانستن است. مهم نیست هیچ استعدادی در کونگ فو نداری. مهم نیست 200 کلیو وزنت است. تو می توانی جنگجوی اژدها شوی اگر و فقط اگر خود بخواهی. یا انیمیشن رانگو. یا کلی فیلم و کارتون دیگر که در جهت تبلیغ این طرز تفکر هست که کوشش کن تا برسی. اگر در خانواده ای فقیر به دنیا آمدی تقصیر تو نیست، اما اگر فقیر از دنیا بروی تقصیر خودت است!

از آن طرف وقتی از فیلم ها و قصه های هالیوودی و خوش خیالان مروج راه های موفقیت فاصله می گیریم و نگاهی به زندگی عادی مردم می اندازیم، متوجه می شویم که داستان به همین سادگی ها که می گویند هم نیست. این طور نیست که هر کسی بخواهد و بتواند. استعداد لازم است. هر کسی همینگوی نمی گردد. هر کسی اینشتین نمی گردد. هر کسی مسی نمی گردد. هر کسی مارادونا نمی گردد. هر کسی نمی تواند از محیط افراطش که با تمام قدرت بر زندگی او سیطره دارد رهایی پیدا کند. نمی توان گفت بچه ای که در زاغه به دنیا می آید همان قدر می تواند موفق گردد و همان قدر فرصت دارد که فرزند یک خانواده مرفه. نمی توان گفت یک مربی که در ایران به دنیا آمده و تحت آموزش قرار گرفته همان قدر می تواند موفق گردد که یک مربی آموزش دیده در کشورهای اروپا با بهترین متدهای روز. پس همه چی کوشش و خواستن نیست. نمی توان اصالت را به کوشش داد و چشم را بر همه جنبه های تاثیرگذار دیگر زندگی بست.

پس با این تفاسیر حرف مجید جلالی درست است؟ علی دایی از دشان بهتر و با دانش تر است؟ امیر قلعه نویی از مورینیو بیشتر سرش می گردد؟ این دو فقط بدشانس بودند که در ایران متولد شدند؟ برای پاسخ به این سوال می گردد رفت سراغ مثال ها. می گردد رفت سراغ زندگی واقعی. ما در اطراف مان همه نوع اتفاقی را شاهد هستیم. هم آدمی دیده ایم که از بدترین شرایط به بهترین موفقیت ها رسیده و هم نابغه هایی دیده ایم که به هیچ چیزی در زندگی شان نرسیده اند. هم کوششگرانی را دیده ایم که هر چه زدند به در بسته خورده و هم آدم هایی دیده ایم که با وجود مهیا بودن همه شرایط و باز بودن همه درها به روی شان درجا زده اند. پس اگر منطقی بخواهیم نگاه کنیم، شاید نتوان هیچ دستور العمل یا متد مشخصی برای رسیدن به موفقیت را در نظر گرفت. این که مجید جلالی می گوید علی دایی اگر در اروپا می بود و آنجا رشد می کرد الان بهتر از مورینیو نتیجه می گرفت، ادعایی است که هیچ گاه قابل اثبات یا رد نیست. مگر این که ماشین زمان داشته باشیم و برویم چند دهه قبل و علی دایی را بگذاریم توی دامان یک خانواده فرانسوی و بعد منتظر شویم ببینیم چه اتفاقی می افتد. تنها چیزی که ما می توانیم الان در موردش حرف بزنیم این است که با توجه به نحوه تفکرات این مربیان اصلا نمی توان مقایسه ای بین اینها انجام داد. شکی نیست در این که مورینیو و دشان چندین پله از دایی و قلعه نویی جلوتر هستند. این حرف را با تمام احترامی که برای اسطوره های فوتبال کشورمان قائل هستم، می گویم. مورینیو و دشان نه تنها از دایی و قلعه نویی جلوتر هستند، بلکه نشان داده اند نسبت به خیل عظیمی از مربیان دنیا درک بهتری از فوتبال دارند. این مربوط به استعدادشان می گردد، مربوط به محیط آموزشی شان می گردد، مربوط به کوشش شان می گردد، حتی مربوط به اقبال شان نیز می گردد.

هنوز بسیاری از متفکران دنیا، جدا از آنهایی که با شارلاتانیسم می خواهند مردم را گول بزنند و وعده هایی سراب گونه نشان شان بدهند، در پاسخ این سوال مانده اند که موفقیت از چه طریقی قابل حصول است. چرا عده ای در دنیا کَنونایز می شوند (به معنای برگزیده گردیده و در معرض توجه قرار گرفته) و دیگرانی با همان کیفیت و همان هوش و همان کوشش نمی شوند. بحثی نیست که نظام آموزش ما ضعیف و استعدادسوز است. بحثی نیست که بیشتر موفقیت فوتبال اروپا و صنعت و اجتماع و زندگی شان مرهون آموزش درست و اصولی است. شکی نیست در جامعه ما بسیاری از افراد با استعداد بوده اند که قربانی محیط زندگی شان گردیده اند اما چطور از این وضعیت می توان نتیجه گرفت که مربیان داخلی ما که سال هاست دارند با یک متد و یک روش و یک بینش فوتبال را ادامه می دهند، بهتر از مربیانی هستند که چیزهای جدیدی نه به فوتبال کشورشان که به فوتبال دنیا اضافه نموده اند؟